Yüksek enerjisi nedeniyle diyet yapanların tüketmekten kaçındıkları yağlar, vücut için önemli ve elzem besin maddeleridir. Yağların vücuttaki en önemli görevi A, E, D ve K gibi yağda eriyen vitaminlerin kullanımını sağlamaktır.
Kalp sağlığını korumaya yardımcı olur ve aynı zamanda osteoporoz riskine karşı vücutta salgılanan hormonların çalışmasını düzenler. Ayrıca organlar etrafında yer alarak vücudu darbelere karşı korur ve vücut ısısını korumaya yardımcı olur.
İnsan vücudunun fonksiyonlarını yerine getirebilmesi için gerekli olan en önemli kaynak yağların bir gramı yaklaşık olarak 9 kalori içerir. Günlük olarak alınması gereken kalorinin en az %25-30’u yağlardan gelmelidir.
Tüketim miktarı kadar tüketilen yağın cinsi de oldukça önemlidir: Yağlar içeriğinde bulunan karbon sayıları ve karbonlar arasındaki çift bağ durumuna göre sınıflandırılır. Karbon sayısına göre uzun, orta ya da kısa zincirli olarak 3’e ayrılan yağ asitleri, karbonlar arasındaki çift bağa göre doymuş yağ doymamış yağ olarak ikiye ayrılır.
Yağ depolama kapasitesi sınırsız olan vücut besinlerle aldığı yağı enerji olarak kullanır ve fazlasını depolar. Gereksinim gördüğünde depo yağları kullanır.
Doymuş Yağ Nedir?
Hidrojen açısından zengin olan doymuş yağ asitleri yapısında yer alan karbonlar arasında tek bağ bulunur. Doymuş yağ asitlerinin gliserol ile birleşmesi doymuş yağları oluşturur. Tereyağında bulunan ve kendine has aromasını yaratan doymuş yağ asidi bütirik asit, Araşidonik asit, Sitrik asit, Palmitik asit, Miristik asit, Laurik asit doymuş yağlara örnek olarak verilebilir.
Doymuş yağ çeşitleri katı ya da yarı katı halde besinlerde bulunur. Doymuş yağları meydana getiren yağ asitlerinin zincirlerini oluşturan karbon bağlarının tamamı hidrojenle bağlıdır. Besinlerle hiç doymuş yağ alınmasa da vücut protein ve karbonhidrat metabolizması sonucu oluşan moleküllerden doymuş yağ sentezleyebilir. Vücut için elzem bir yağ asidi olmadığından dolayı besinlerle alınmaması önemli bir eksiklik değildir.
Peki, zeytinyağı doymuş yağ mıdır? Zeytinyağı çoklu doymamış yağ asidi, tekli doymamış yağ asidi ve %14 oranında da doymuş yağ asidi içeren bir yağ çeşididir. Vücut fonksiyonlarının düzenli olarak yerine getirebilmesinde önemli fonksiyonları olan zeytinyağı aşırı tüketildiğinde içeriğindeki doymuş yağ asitleri nedeniyle zararlı olabilir. Yüksek kalorisi nedeniyle kilo alımına sebep olabilir ve ayrıca iltihaplanmayı arttırabilir. Kan damarlarında tıkanmaya neden olarak kanın akışkanlığını azaltır ve damar sertliği gibi problemlere neden olabilir.
Genellikle hayvansal kaynaklı gıdalarda bulunan, aşırı tüketimi sonucunda kalp ve damar hastalıklarına neden olan, uzun sürekli tüketimde ciddi kilo alımı oluşturan bir yağ türüdür. Besinlerde sık sık bulunur.
Doymuş Yağ Zararlı Mı?
Sağlıklı bir beslenme programında doymuş ve doymamış yağların alınması önemlidir. Dikkat edilmesi gereken nokta ise bu yağların miktarıdır. Günlük olarak alınan enerjinin %10’unun katı yağlardan yani doymuş yağlardan alınması uygundur.
Önerilen miktarın üzerinde alınan doymuş yağlar kalp ve damar hastalıklarına yakalanma riskini arttırabilir. Doymuş yağlar vücutta kötü kolesterol olarak bilinen LDL’nin artmasına ve damarlarda birikmesine neden olur. Aynı zamanda vücut total kolesterolü de yükselir. Damarlarda biriken kolesterol kalbe giden kan akışını azaltarak kalbi yorar ve kalp krizi riskini artırır. Aynı zamanda damarlarda biriken kolesterol kan basıncında da artışa sebep olur ve yüksek tansiyon riskini artırır.
İnsülin direnci gelişimine neden olarak tip 2 diyabet ve obezite gibi sağlık sorunları oluşturabilir. Ayrıca yüksek oranda tüketilen doymuş yağların metabolizması sonucu oluşan serbest radikaller kanser hücresi oluşumunu destekler. Hayvansal kaynaklı besinlerde yüksek oranda doymuş yağ bulunduğundan dolayı et ile hazırlanan yemeklere ekstradan yağ eklenmemesi gerekir.
Hayvansal kaynaklı besinlerin aşırı tüketimi yüksek protein alınmasına da neden olur. Bu durum böbrek hastalıklarına, gut gibi eklem hastalıklarına yakalanma riskini de artırır. Vücuttaki fazla suyun birikmesini sağlayarak ödem oluşması da doymuş yağın zararları arasında sayılabilir.
Son yorumlar