Geçtiğimiz günlerde katıldığım Esra Ceyhan moderatörlüğünde gerçekleşen, Prof.Dr. Neriman İnanç hanımın tüm sorularımızı cevapladığı süt gerçeklerini öğrendiğim bir event’e katıldım ve sizlerle o gün edindiğim bilgileri paylaşmak istiyorum.

Umuyorum sizinde süt ile ilgili kafanızda soru işaretleri varsa, bu yazı bu soru işaretlerini yok edecektir.

Süt iyi bir kalsiyum kaynağı mıdır? Yeşil yapraklı sebzelerden de kalsiyum alabilir miyim?

Süt kalsiyum emilimi açısından en zengin gıdalardan biridir. Dünya Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) belirttiği gibi, “sütte örneğin kalsiyum gibi bazı besinlerin biyolojik mevcudiyeti diyetteki diğer gıdalara kıyasla yüksektir”.  Bu da aynı etkileri elde edebilmek için diğer kaynaklardan daha büyük miktarlarda kalsiyum tüketmemiz gerektiği anlamına gelir.

Bir bardak sütte (200 ml) yaklaşık 200 – 220 mg kalsiyum vardır. Bunun da ötesinde kemik ve diş sağlığı açısından sütte bulunan kalsiyum:fosfor oranı ideal aralıkta olan 1:1 – 1:1,5 sınırındadır. Bu ve benzeri nedenlerden dolayı patolojik bir bozukluk olmadığı müddetçe günlük kalsiyum ihtiyacının karşılanmasında süt en ideal besindir.

Günlük beslenmemiz deki besinsel kalsiyumun neredeyse %70’i süt ve süt ürünlerinden meydana gelir, sadece yaklaşık %16’ sı tam yeşil sebzelerden ve kurutulmuş meyvelerden oluşmaktayken %6-7’si maden suyundan sağlanmaktadır.

Süt insan beslenmesinde en ucuz, en önemli ve en yararlı kalsiyum kaynağını oluşturmaktadır. Kalsiyum çökelmesini önleyen bir grup protein içerir ki bu da kalsiyumun vücut tarafından emilmesini kolaylaştırır. Bu durum süt ve süt ürünlerinin neden kalsiyumun en iyi kaynağı olarak adlandırıldığını açıklar.

Marul, dereotu, roka gibi yeşil yapraklı sebzelerde, pekmezde, kuru fasulyede kalsiyum olduğu doğrudur. Ancak bir yetişkinin günlük kalsiyum ihtiyacının 800 mg olduğunu düşünürsek bunun tamamının marul, roka ya da dereotu yiyerek karşılanması mümkün değil. Bunu karşılamak için günde 6 adet marul, 4 bağ roka ya da 1 kg kuru fasulye yemeniz gerekir ki kişilerin bir günde bu miktarlarda bu besinleri tüketmeleri gerçekçi değildir. Oysa 2 bardak süt ve 2 kase yoğurt tüketerek günlük kalsiyum ihtiyacımızın tamamını karşılayabiliriz

Düzenli süt içmek kilo vermeye yardımcı olur mu?

Evet, süt içerdiği kalsiyum ve protein ile kilo kaybına yardımcı olur.

Obezite, günümüzde gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin en önemli sağlık sorunları arasında yer alıyor.  Obezite oluşumunu engellemek için yapılan araştırmalarda, bazı besin öğelerinin vücutta yağlanmayı azaltarak kilo kontrolü sağlamaya yardımcı oldukları belirlenmiştir. Bu besin öğelerinden bir tanesi de kalsiyum dur. Obezite tedavisinin hedefi fazla olan yağ dokusunu azaltmak olduğu için, süt ve ürünlerinin tüketimi ile alınan kalsiyum, yağ ve protein ayrıca önem kazanmaktadır. Kalsiyum desteği  verilerek yapılan çalışmalarda kilo kaybının etkin olduğu gösterilmiştir. Diyet sırasında alınan kalsiyum, yağ asitlerini değiştirerek, emilimini azaltmaktadır. Ayrıca kalsiyum, vücutta sindirilen yağ miktarını azaltarak dolaylı olarak enerji alımını da azaltmaktadır

Besinlerden alınan proteinler vücutta kullanılabilme derecelerine göre; “örnek protein: vücutta tam olarak kullanılan, iyi kalite protein: tamamına yakını kullanılan, düşük kalite protein: tam olarak kullanılmayanlar olarak” sınıflandırılır. Örnek protein kaynakları insan sütü ve yumurta iken,  iyi kalite protein kaynakları et, balık, süt ve türevleridir.                   

Yüksek protein içerikli diyetler tokluk sağlar. Protein oranının orta düzeyde artırılması ile metabolizma hızlanır ve kas kitlesi korunur. Araştırmalar sütün; kalsiyumdan en zengin besin olması özelliği ile ayrıca içerdiği kaliteli protein ve lioneik asit gibi özel yağ molekülleri ile ağırlık kaybına neden olduğunu gösteriyor.

Light Süt ürünleri nedir?

Yağlı, yarım yağlı, yağsız sütlerden hangisini seçmeliyim?

Süt, bileşiminde yer alan, protein, laktoz, kalsiyum gibi besin maddeleri nedeniyle besleyici değeri yüksek bir gıdadır. Diğer tüm gıdalarda olduğu gibi, sütten beklenen yararın sağlanabilmesi için de ölçülü miktarda tüketilmesi (günde 2-3 bardak) gerekir.

Yağlı sütte en az %3, yarım yağlı sütte %1,5 ve yağsız sütte de %1,5’in altında yağ bulunmaktadır.

Vücut ağırlığını kontrol altında tutmak isteyen bireyler yarım yağlı ya da yağsız sütleri tercih edebilirler.

Light süt ürünleri sağlığa zararlı mı?

Hayır, zararlı değildir.

“Light” ibaresi, sütün içindeki enerji değerinin diğer süt ürünlerine göre az olduğunu göstermek için kullanılır.

Light (yarım yağlı) veya yağsız sütler tam yağlı sütlere göre

• Aynı miktarda kalsiyum
• Aynı miktarda protein
• Aynı miktarda mineral ve vitaminler
• Daha az yağ ve daha az kalori içerir.

“Sütün yağının azaltılması sütün besin değerini azaltmaz; sadece verdiği enerjinin azalmasına neden olur.”

 Yarım yağlı/yağsız süt nedir?

Marketlerde gördüğümüz sütler, yağ oranlarına göre 3 farklı şekilde sunuluyor:

1. Yağlı Sütler:Yağ oranı azaltılmamış, enerji miktarı korunmuş sütlerdir. Yağlı sütler, %3 ila %3,4 oranında yağ içermektedir.

Yeterli ve dengeli beslenme için yeterli miktarda yağın da gıdalarla birlikte alınması gereklidir. Süt yağı önemli bir enerji kaynağıdır. Aynı zamanda laktozun en iyi şekilde kullanımını ve vücut için gerekli olan A, D, E, K vitaminlerinin taşınmasını sağlar.

2. Light/Yarım Yağlı Sütler: Light sütler, tam yağlı sütteki yağın azaltılması ile, hiçbir koruyucu katkı maddesi kullanılmadan üretilir. Light (yarım yağlı) sütler, %1 veya %2 oranında yağ içermektedir.
3. Yağsız / Ekstra Light Sütler:Sıfır yağ oranına sahip sütlerdir. Normal sütten daha az kaloriye sahip olduklarından özellikle kilo problemi olanların ve kalp-damar hastalarının tercih etmesi önerilir.

Umuyorum sizler için faydalı bir yazı olmuştur.

Sevgiyle kalın…